Tightlacing en de gevaren van korset dragen
Vanaf 1770 werd staal gebruikt in de korsetten, waardoor deze strakker aangeregen konden worden. Niet iedereen was hier blij mee; vooral artsten waren er bezorgd over. Dit blijkt o.a. uit de volgende correspondentie van een arts uit 1775:
"Ik hoop dat Mejuffrouw Sparrow niet zal vallen voor de absurde damesmode met wespentaille. Dr. Pringle verklaard dat hij vier patienten heeft gehad die waren gefolterd door dat tuig (werkelijk kwaadaardig), en toen ze geopend werden, was het duidelijk dat hun dood veroorzaakt was door strak rijgen."
Rond 1900 gingen de hoepelrokken, petticoats en tournures langzamerhand de deur uit. Deze werden gebruikt om de illusie van een smalle taille te geven, maar met de nieuw S-lijn korsetten, kon je dat nu ook zelf creeren. Als gevolg hiervan kreeg vooral het zandloperkorset veel kritiek. Artsen schreven artikelen over de gezondheidsproblemen die veroorzaakt werden door korsetten en hielden rapporten bij. In een van die historische rapporten staat b.v. het verhaal van een vrouw die was gevallen. Ze brak een rib, die door het korset naar binnen gedrukt werd. Daar doorboorde het allerlei vitale organen, wat de vrouw het leven heeft gekost.
Ademtekort
Om goed te kunnen ademen, drukt het middenrif de buik in, om de longen meer ruimte te geven. Maar als de buikinhoud nergens meer heen kan, wordt het wat lastiger. Om een mooi zandloperfiguur te krijgen, moest je hard ingesnoerd worden. Hetzelfde gebeurde bij de S-lijn korsetten. Maar door dit strakke rijgen werd het ademen moeilijker, waardoor vrouwen regelmatig flauwvielen.
Om goed te kunnen ademen, drukt het middenrif de buik in, om de longen meer ruimte te geven. Maar als de buikinhoud nergens meer heen kan, wordt het wat lastiger. Om een mooi zandloperfiguur te krijgen, moest je hard ingesnoerd worden. Hetzelfde gebeurde bij de S-lijn korsetten. Maar door dit strakke rijgen werd het ademen moeilijker, waardoor vrouwen regelmatig flauwvielen.
Organen
De taille werd stevig ingesnoerd. Een tailleomvang van 40 tot 45 cm was haalbaar en op oude foto's poseren sommige dames zelfs met een taille van 25-30 cm. Vaak zijn deze foto's geretoucheerd, maar lang niet altijd.
Om het samenpersen aan te kunnen, verschuiven de organen in de buik naar een betere plek. Maar omdat het middenrif nergens heen kan, wordt dit samengedrukt. Zwangere vrouwen droegen daarom een speciaal korset, maar ze stelden dit uit schaamte zo lang mogelijk uit.
Bij de Victoriaanse busk werden de ingewanden naar de onderbuik geduwd, waarbij druk werd uitgeoefend op de maag en darmen.
Reformbeweging
Feministen en andere tegenstanders van strakke korsetten, startten deze reformkleding beweging in 1850 in Amerika. Via Engeland sloeg het over naar Europa, waar ze rond 1900 steun kregen van o.a. artsen en kunstenaars. De beginnende vrouwenemancipatie ontstond door nieuwe ideeen over gezondheid en hygiene en een groeiende interesse voor sport, wat lastig beoefend werd in de belemmerende korsetten.
Hun eisen waren: geen korset, geen belemmerende kleding, geen zware kleding en het gewicht laten rusten op de schouders (men was onder de indruk dat het ongezond was om het gewicht op de heupen te laten rusten). Ze probeerden nieuwe kledingstijlen in de mode te brengen, maar in het begin zorgden ze alleen voor een herleving van de Regency jurken. In 1908 werd het algemeen geaccepteerd dat een vrouw enkel een chemise, een onderbroek en een petticoat droeg als ondergoed.
Reform- of gezondheidskorset
In 1887 raadde Dr. Gustave Jaeger ondergoed van wol aan. Natuurlijke, ongeverfde wol zou een goed alternatief zijn voor katoen, omdat dit de huid liet ademen. Onder dat motto begon hij rond 1890 'sanitair wollen korsetten' te verkopen. De korsetten volgden de vorm van het lichaam en waren verstevigd met koord. Het had verstelbare schouderbandjes en een knoopjessluiting aan de voorkant.
Het straight fronted korset werd in 1898 ontworpden door Inez Gache-Sarraute. Deze medische studente ontwikkelde het als gezondheidskorset. De busk drukte niet tegen de onderbuik en de zijkanten waren hoog uitgesneden, zodat de heupen de ruimte hadden om te zitten terwijl de rug recht bleef. Maar door de complexe constructie, bleek dit korset strakker te kunnen dan ooit, wat de dames ook gretig deden. Door de busk werd de druk op de onderbuik verplaatst naar de onderrug, wat nier- en leverklachten kon veroorzaken. Desondanks werd dit korset nog vaak gezondheids- of sportkorset genoemd.
Er was zelfs een korset uitgevonden dat hielp bij flauwvallen. Het had een taillegordel die onder het korset sloot. Als de drager van het korset flauwviel, kon het korset worden losgemaakt, terwijl de taille behouden bleef.
Feiten en fabels rond tightlacing
De extreme vormen die korsetten konden creeren waren toen ongebruikelijk, net als nu; kosetten zijn ontwikkeld om ondersteuning en comfort te geven.
Waarschijnlijk waren de enige dames die last hadden van korsetten, de dames die aan tightlacing deden. En niet eens alle tightlacers hadden problemen met hun gezondheid, zoals blijkt uit bv. dit brieffragment:
"Het begin van de laatste fase van de tightlacing periode was in 1905, en in dat jaar kreeg ik op vijftienjarige leeftijd, mijn eerste korset. Slanke figuren waren toen de regel en ik had mijn volle aandeel in de vrouwelijke ijdelheid en wilde mooi zijn. Dus tussen 1905 en 1910 snoerde ik mezelf aanzienlijk in. Tegen het jaar 1910 was ik een expert tightlacer en ik had geen klachten door mijn praktijken. Voor de jaren die volgden reeg ik weinig, maar ik zorgde er altijd voor dat ik voorzichtig ingesnoerd werd. Na 1917 kwam er een reactie tegen zelfs het milde rijgen en werden hele losse korsetten de regel."
In de 18e en 19e eeuw waren de gevaren van tightlacing algemeen bekend, maar Valerie Steele onderzoekt in hoeverre de verhalen van 'dood door strak rijgen' van die periode, werkelijk op waarheid berusten.
Valerie onderzoekt mode en schrijft boeken over o.a. korsetten. Ze heeft aangetoond dat het dragen van een korset en tightlacing, essentieel ongevaarlijk is voor het lichaam, zowel op korte als op lange termijn. Met de hulp van doctoren heeft ze vastgesteld dat het 'korsetkwaad' gebaseerd is op mythen en gelimiteerde medische kennis van vroeger.
De oorzaken van 19e eeuwse ziekten die verweten werden aan strak rijgen, blijken vooral te maken te hebben met een slechte hygiene, slechte voeding, infecties of problemen van buitenaf.
Zo heeft de 'korsetlever' een natuurlijke oorzaak en is deze ook gesignaleerd bij mensen die niet strak regen. Evenmin worden hysterie, scoliose en leverziekten veroorzaakt door het dragen van een korset. Tuberculose kwam in de 19e eeuw zelfs vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Deze bacterie nesteld zich namelijk in het lage deel van de longen, maar dit is bij strak ingesnoerde dames moeilijker te bereiken.
De enige invloed op de gezondheid die wel bevestigd is en gezien wordt bij moderne tightlacers, zijn een maagversmalling van 25-75% en een longcapaciteit die met 10-30% verminderd is. Geen van beide zijn, of creeren, gezondheidsrisico's.
Valerie Steele heeft een CT scan laten maken van tightlacer Cathie Jung, ingesnoerd tot 38 cm, om de gevolgen voor de organen vast te kunnen leggen. En het resultaat bleek niet erger te zijn dan de orgaanverschuivingen die plaatsvinden tijdens zwangerschap. Nadat het korset weer uit was, verplaatsten de organen zich weer naar hun oorspronkelijke positie, zonder zichtbare veranderingen in hun functioneren.
Dr. Richard Zinkan wijst erop dat "er een grens is aan hoe ver een korset ingesnoerd kan worden. Maar de inwendige organen zijn er niet nadelig door beinvloed. Bovendien worden korsetten voor verschillende behandelingen al vele jaren gebruikt."
Hiermee is het erkent dat je figuur trainen met geleidelijk aan tightlacen, geen impact heeft op je gezondheid. Zolang je de richtlijnen blijft volgen: Rijg langzaam en ontspan de rijgsels als het pijnlijk wordt. Begin met 5-10 cm tailleversmalling en voer dit in een traag tempo op. Zo loop je geen gezondheidsrisico's.
Modern korset dragen
Hoe strak je jezelf in kan snoeren hangt af van je lichaamsvorm en hoe strak je hem wilt hebben. Aansluitend wordt aangeraden. Als je hem zo strak mogelijk wilt rijgen, neem dan een gespecialiseerd korset, want een normale gaat hierdoor niet zo lang mee. Bovendien kun je zonder training jezelf pijn doen.
Maar tightlacing is niet verplicht bij het dragen van een korset. Korsetten uit de 16e-18e eeuw kunnen uren gedragen worden zonder training en zitten comfortabel. Deze korsetten verplaatsen de dikkere delen naar de voor- en achterkant, waardoor ze geen organen samenpersen.